Niepokalane Serce Maryi

1/ Tytuł  

Serce Maryi (Niepokalane Serce Najświętszej Maryi Panny, Najświętsze Serce Maryi, Niepokalane Serce Maryi, Najsłodsze Serce Maryi) – jest symbolem matczynej miłości do każdego człowieka.

2/ Święto

Samo święto Serca Maryi zapoczątkował św. Jan Eudes już w roku 1643. Wyznaczył je dla swoich rodzin zakonnych na dzień 8 lutego. On to założył zakon pod wezwaniem Serc Jezusa i Maryi (kongregacja eudystów), ustalił odpowiednie pozdrowienie codzienne wśród współbraci tego zakonu i napisał teksty liturgiczne: mszalne i brewiarzowe na dzień święta. Wiemy także, że św. Jan Eudes pierwszy napisał dziełko na temat kultu Serca Maryi. Ukończył je przed samą swoją śmiercią w roku 1680. Wydane zostało drukiem w roku 1681. Papież Pius VII (+ 1823) zatwierdził święto Najświętszego Serca Maryi dla niektórych diecezji i zakonów jako święto lokalne. Papież Pius IX (+ 1878) zatwierdził teksty Mszy świętej dla tego święta i oficjum brewiarza. Dla całego Kościoła święto Niepokalanego Serca Maryi wprowadził papież Pius XII dnia 4 maja 1944 roku. Posoborowa reforma liturgiczna przesunęła je na sobotę po uroczystości Najświętszego Serca Jezusowego.

3/ Historia kultu

O Sercu Maryi jako pierwszy pisze św. Łukasz dwukrotnie w swojej Ewangelii: Lecz Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu. (Łk 2, 19) Potem poszedł z nimi i wrócił do Nazaretu; i był im poddany. A Matka Jego chowała wiernie wszystkie te wspomnienia w swym sercu. (Łk 2, 51)

Sceny te były inspiracją w późniejszych wiekach, szczególnie w XII, kiedy wielu świętych pisze o Sercu Maryi. I tak o Sercu Maryi wspominają: św. Azelm, św. Bernard z Clairvaux , św. Bonawentura, św. Albert Wielki, św. Mechtylda, św. Gertruda Wielka, św. Brygida Szwedzka, czcząc je w swoich modlitwach.
Kult Serca Najświętszej Maryi Panny rozwijał się równolegle z kultem Najświętszego Serca Pana Jezusa, a swymi początkami sięga czasów średniowiecza. Już w XIV wieku pojawiły się obrazy i rzeźby przebitego siedmioma mieczami serca Bolesnej Matki Zbawiciela.
Kult Serca Maryi rozwinął św. Jan Eudes (1601-1680) pod nazwą Najświętszego Serca Maryi lub Najsłodszego Serca Maryi. Łączył go ze czcią Serca Pana Jezusa. Rozpowszechniał obrazy Matki Bożej, ukazującej – na podobieństwo Jezusa – swe Serce.
Na przełomie XVII/XVIII w. nabożeństwo do Serca Maryi rozpowszechniło się w wielu krajach europejskich, w tym także w Polsce (bractwa w Wilnie od 1717 r. i w Warszawie u karmelitów w 1723 r.).
Ogromną rolę w kulcie Serca Maryi odegrały jej objawienia, szczególnie w 1830 św. Katarzynie Labouré, w Paryżu. Na „cudownym medaliku”, rozpowszechnianym po objawieniach, pod monogramem „M” widnieją dwa serca: Jezusa i Maryi.
Do rozpowszechnienia czci Serca Maryi przyczynił się także ks. Geretes, proboszcz kościoła Matki Bożej Zwycięskiej w Paryżu. W roku 1836 założył on bractwo Matki Bożej Zwycięskiej, mające za cel nawracanie grzeszników przez Serce Maryi. W roku 1892 bractwo liczyło 20 milionów członków.
Ogłoszenie przez papieża Piusa IX 8 grudnia 1854 r. dogmatu o Niepokalanym Poczęciu, jak też objawienia Matki Bożej w Lourdes (1858), znacząco wpłynęły na dalszy rozwój kultu Niepokalanego Serca Maryi. W wieku XIX rozpowszechniło się nabożeństwo do Niepokalanego Serca Maryi dla podkreślenia przywileju Jej Niepokalanego Poczęcia i wszystkich skutków, jakie ten przywilej na Maryję sprowadził.
W XIX wieku powstały liczne zgromadzenia zakonne pod wezwaniem Serca Maryi lub Serc Jezusa i Maryi. Św. Antoni Maria Klaret (+ 1870) Niepokalane Serce Maryi ustanowił Patronką swojego zgromadzenia. Co więcej, Serce Niepokalane Maryi umieścił w herbie tegoż zakonu.
Duże znaczenie w propagowaniu i rozwoju kultu Niepokalanego Serca Maryi miały objawienia w Fatimie z 1917, gdzie Maryja zaleciła wynagradzanie za grzechy świata, poprzez przyjmowanie Komunii świętej wynagradzającej i odprawianie nabożeństwa pierwszych sobót miesiąca do jej Niepokalanego Serca. 13 maja 1917 roku troje dzieci: Łucja (lat 10), jej brat cioteczny Franciszek (lat 9) i jego siostra Hiacynta (lat 8) pasły niedaleko od Fatimy owce, ujrzały w południe silny błysk jakby potężnej błyskawicy, który powtórzył się dwa razy. Zaniepokojone dzieci zaczęły zbierać się do domu, gdy ujrzały na dębie postać Matki Bożej i usłyszały Jej głos: „Nie bójcie się, przychodzę z nieba. Czy jesteście gotowe na cierpienia i pokutę, aby sprawiedliwości Bożej zadośćuczynić za grzechy, jakie Jego majestat obrażają? Czy jesteście gotowe nieść pociechę memu Niepokalanemu Sercu?”
W czerwcu Łucja usłyszała od Maryi: “Moje Serce Niepokalane chciałoby Panu Bogu składać dusze odkupione, jako kwiaty przed Jego tronem”. W lipcu Maryja powiedziała: “Musisz ofiarować się za grzechy. Kiedy to będziesz czynić, powtarzaj: «O Jezu, czynię to z miłości dla Ciebie i za nawrócenie grzeszników w łączności z Niepokalanym Sercem Maryi»”.
W trzecim objawieniu, 13 lipca, prosiła, aby w każdą pierwszą sobotę miesiąca była przyjmowana Komunia św. wynagradzająca. Podczas tych objawień Matka Boża wielokrotnie sama nazwała swe serce „niepokalanym”. Matka Boża zapowiadała nadejście jeszcze straszliwszych wojen niż ta, która się kończyła. Zapowiadała nowe prześladowanie Kościoła, zamach na papieża, rewolucję w Rosji. Prosiła, aby Jej Niepokalanemu Sercu poświęcić cały świat, a zwłaszcza Rosję.
10 grudnia 1925 roku Matka Boża pojawiła się siostrze Łucji, pokazała jej swoje Serce otoczone cierniami i powiedziała: “Spójrz, córko moja, na to Serce otoczone cierniami, którymi ludzie niewdzięczni Mnie ranią. (…) Ty przynajmniej staraj się Mnie pocieszać i oznajmij w moim imieniu, że przybędę w godzinę śmierci z łaskami potrzebnymi do zbawienia tym wszystkim, którzy w pierwsze soboty pięciu następujących po sobie miesięcy wyspowiadają się, przyjmą Komunię świętą, odmówią różaniec, towarzyszyć Mi będą przez 15 minut w rozważaniu tajemnic różańca świętego w intencji wynagrodzenia”.

“[Pan Jezus] chce ustanowić na świecie nabożeństwo do mego Niepokalanego Serca. Tym, którzy je przyjmą, obiecuję zbawienie. Dusze te będą tak drogie Bogu, jak kwiaty, którymi ozdabiam Jego tron(…) [Wówczas Matka Boska] rozchyliła swe dłonie i po raz drugi przekazała nam [widzącym] odblask tego niezmiernego światła(…) Przed prawą dłonią Matki Bożej znajdowało się serce otoczone cierniami, które wydawały się w nie wbijać. [Widzący zrozumieli], że było to Niepokalane Serce Maryi, znieważane przez grzechy ludzkości, które pragnęło zadośćuczynienia” (Antonio Borelli, Fatima – orędzie tragedii czy nadziei?).

Krwawa bolszewicka rewolucja wybuchła, kiedy jeszcze trwały objawienia. Jej ofiarą stał się również Kościół w Meksyku (1925 r.) oraz w Hiszpanii (1936 r.). A mimo to ostatnie z fatimskich poleceń Maryi nie zostało szybko spełnione. Dopiero kiedy wybuchła II wojna światowa, przypomniano sobie „tajemnicę fatimską” i 13 października 1942 r., w 15-lecie objawień, papież Pius XII drogą radiową ogłosił całemu światu, że poświęcił rodzaj ludzki Niepokalanemu Sercu Maryi.
Pius XII polecił, aby aktu poświęcenia dokonały poszczególne kraje. Pierwsza, z udziałem prezydenta państwa, uczyniła to Portugalia. W Polsce zawierzenia naszego narodu Niepokalanemu Sercu Maryi dokonał dopiero po zakończeniu wojny – 8 września 1946 r.- Prymas Polski kard. August Hlond w obecności całego Episkopatu i około miliona pielgrzymów zgromadzonych na Jasnej Górze przed obrazem Matki Bożej Częstochowskiej. Papież Pius XII wysłał z tej okazji osobny list gratulacyjny do Polski (23 grudnia 1946 r.). Do tego zawierzenia nawiązał kard. Stefan Wyszyński, kiedy w latach 1956, 1966 i 1971 oddawał naród polski w macierzyńską niewolę Maryi za wolność Kościoła w ojczyźnie i na całym świecie. Jan Paweł II za każdym swym pobytem na Jasnej Górze zawierzał Maryi Kościół w Polsce.
W latach 1950-55 figura Matki Bożej Fatimskiej pielgrzymowała po wielu krajach. Na zakończenie Soboru Watykańskiego II (1964 r.) papież Paweł VI ogłosił Matkę Jezusa Matką Kościoła i posłał do Fatimy złotą różę, nie doszło jednak do zawierzenia świata i Rosji Jej Niepokalanemu Sercu.
Dopiero wydarzenia z 13 maja 1981 r. – zamach na Papieża na Placu św. Piotra – przypomniały fatimską przepowiednię. Ojciec Święty Jan Paweł II spełnia prośbę Matki Najświętszej i 7 czerwca 1981 r. zawierza ponownie całą ludzką rodzinę i Rosję Jej Niepokalanemu Sercu. Na owoce tego zawierzenia nie trzeba było długo czekać.
Jak widać, objawienia fatimskie ukierunkowały kult Serca Maryi do czci Jej Serca Niepokalanego. Nadto nadały mu charakter wybitnie ekspiacyjny, w czym bardzo upodobnił się do kultu Serca Pana Jezusa, propagowanego w objawieniach danych św. Małgorzacie Marii Alacoque.

4/ Formy kultu

Kult Serca Maryi przejawia się w:
• odprawianiu nabożeństwa do Niepokalanego Serca Maryi,
• ustanowieniu święta Niepokalanego Serca Maryi,
• odprawianiu pierwszych sobót miesiąca (Episkopat Polski wyprosił u Stolicy Apostolskiej przywilej odprawiania w każdą pierwszą sobotę miesiąca, za wyjątkiem sobót uprzywilejowanych liturgicznie, Mszy świętej o Niepokalanym Sercu Maryi),
• odmawianiu litanii do Niepokalanego Serca Maryi,
• nowenny do Niepokalanego Serca Maryi,
• koronki do Niepokalanego Serca Maryi,
• śpiewaniu pieśni do Serca Maryi,
• nazywaniu parafii i kościołów wezwaniem Niepokalanego Serca Maryi.

5/ Obrazy

(mal. Leopold Kupelwieser)

(mal. Johann Burgauner (1849))